Η δεύτερη Πέμπτη κάθε Μαρτίου έχει καθιερωθεί παγκοσμίως ως η Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού. Τα προβλήματα της υγείας των νεφρών, παρά το γεγονός ότι αποτελούν τη 10η αίτια θνητότητας ανά τον κόσμο, δεν χαίρουν της ίδιας ψηλής θέσης όσον αφορά την κοινή γνώμη και την ευαισθητοποίηση για τις επιπτώσεις που έχουν και τα μέτρα προστασίας που μπορούμε να πάρουμε για αυτές. Αν το σκεφτούμε, όλοι γνωρίζουμε κάποιον που πάσχει από κάποιας μορφής νεφρικής νόσου, κάτι το οποίο δεν είναι περίεργο καθώς 1:10 άτομα ανά το παγκόσμιο επηρεάζεται από την χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ) και υπολογίζεται μάλιστα ότι αυτός ο αριθμός θα συνεχίζει να αυξάνεται χρόνο με το χρόνο. Έστω κι αν μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτά τα άτομα θα χρειαστεί υποστήριξη με μέθοδο κάθαρσης – όπως είναι η αιμοκάθαρση – ή μεταμόσχευση νεφρού, στην χώρα μας αυτά τα άτομα ανέρχονται πάνω από τα 200 ανά έτος, ένα ποσοστό ένταξης που παραμένει στα δυο υψηλότερα στην Ευρώπη τα τελευταία 10 χρόνια. Αυτά τα ποσοστά είναι σχεδόν διπλάσια από τον μέσο όρο για την Ευρώπη και τις υπόλοιπες μεσογειακές χώρες, γι’ αυτό και παρατηρούμε μία αύξηση της τάξης του 115% στον αριθμό τον συνανθρώπων μας που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση και περιτοναϊκή κάθαρση στο νησί μας αυτή την περίοδο. Αυτή η συνεχής και παρατεταμένη αύξηση των ασθενών με σοβαρά προβλήματα της υγείας των νεφρών, συνοδεύεται και από ένα μεγάλο οικονομικό βάρος για το σύστημα υγείας που σε συνδυασμό με ελλιπή προγραμματισμό και έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση της ΧΝΝ στα αρχικά της στάδια, έχει οδηγήσει σε πολλές ελλείψεις σε εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, τομείς που αντιμετωπίζουν επίσης ελλείψεις παγκοσμίως.
Λαμβάνοντάς αυτά υπόψη, το μήνυμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Νεφρού, Υγεία των Νεφρών για Όλους, γίνεται ακόμη πιο σημαντικό. Με την υλοποίηση του Γεσυ, η πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας υγείας, σε προσωπικούς και σε ειδικούς ιατρούς έχει γίνει πολύ πιο εύκολη για τους περισσότερους κατοίκους του νησιού μας. Με πιο συχνούς και τακτικούς ελέγχους υγείας, ο πρωταρχικός μας στόχος που είναι η καταπολέμηση και η έγκαιρη αντιμετώπιση της ΧΝΝ, καθώς και των άλλων σημαντικών παθήσεών που την τροφοδοτούν – όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης και η Αρτηριακή Υπέρταση – γίνεται πιο εφικτός. Μία απλή ανάλυση αίματος για αξιολόγηση της νεφρικής λειτουργίας και της γλυκόζης, μία γενική εξέταση ούρων για έλεγχο για παρουσία λευκωματίνης (ή αλβουμίνης) ή άλλων ενδείξεων νεφρικής βλάβης, καθώς και ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης είναι πολλές φορές αρκετά για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση αυτών των παθήσεων. Καθώς ο Σακχαρώδης Διαβήτης και η Αρτηριακή Υπέρταση είναι συναινετικοί παράγοντες για την εξέλιξη της ΧΝΝ και επηρεάζουν περισσότερο από το 50% των ασθενών που εντάσσονται σε θεραπείες εξωνεφρικής κάθαρσης είναι επίσης σημαντικό να καταπολεμήσουμε την παχυσαρκία και την υπερβολική κατανάλωση αλατιού.
Σε συνδυασμό με τα όσα έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή, η Νεφρολογική Εταιρεία Κύπρου (ΝΕΚ) προωθεί και συνεργάζεται στενά με τον Οργανισμό Ασφάλειας Υγείας (ΟΑΥ) για την προσαρμογή στα κυπριακά δεδομένα και την εφαρμογή των κατευθυντήριων οδηγιών του Βρετανικού National Institute of Clinical Excellence (NICE) για την διάγνωση και την αντιμετώπιση της ΧΝΝ. Αυτή η διαδικασία βρίσκεται πλέον σε προχωρημένο στάδιο και έχουμε ήδη δεσμευτεί σαν επιστημονικό σώμα να συμβάλουμε στην ενημέρωση και στην εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας για την σωστή χρήση και την εφαρμογή τους. Επίσης προωθούμε την ένταξη στο ΓΕΣΥ των νέων φαρμάκων, των οποίων η αποτελεσματικότητα για την αντιμετώπιση της ΧΝΝ στηρίζεται από πολλές σοβαρές και μεγάλες κλινικές μελέτες. Η διαδικασία μάλιστα αξιολόγησης αυτών των φαρμάκων από τον ΟΑΥ και την Συμβουλευτική Επιτροπή Φαρμάκων έχει ήδη τροχοδρομηθεί.
Όλα τα προαναφερθέντα μέτρα θα μας βοηθήσουν να σταματήσουμε την επέλαση και την εξέλιξη της ΧΝΝ, αλλά θα πάρει χρόνο για να δούμε αποτελέσματα σε ότι αφορά την μείωση των ασθενών που χρειάζονται θεραπείες κάθαρσης και κατ’ επέκταση την μείωση των αναγκών του συστήματος υγείας για να ανταπεξέλθει στην πρόκληση. Ο σωστός προγραμματισμός και η σωστή στρατηγική πρέπει να στηρίζονται σε συνεχή παρακολούθηση και μελέτη των επιδημιολογικών δεδομένων. Εδώ και δέκα πλέον χρόνια, η ΝΕΚ με δική της πρωτοβουλία και σε συνεργασία με την ευρωπαϊκή νεφρολογική εταιρεία, διατηρεί μητρώο καταγραφής της ΧΝΝ. Η κατοχύρωση και η επέκταση αυτό του μητρώου κάτω από την αιγίδα της Μονάδας Παρακολούθησης Υγείας του Υπουργείου Υγείας, σε συνεργασία πάντα με τον ΟΑΥ, θα βοηθήσει στην σωστή κατανομή των πόρων και σε προγραμματισμό υπηρεσιών για μία ανελλιπή κάλυψη των αναγκών των ασθενών μας.
Τέλος, για όσους ασθενείς φτάνουν σε τελικό στάδιο ΧΝΝ, η μεταμόσχευση νεφρού προσφέρει τα καλύτερα κλινικά αποτελέσματα αλλά και μία καλύτερη επιβίωση και ποιότητα ζωής. Με το πέρας της πανδημίας, ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων έχει αυξηθεί σημαντικά, αλλά θα μπορούσε να αυξηθεί ακόμη περισσότερο με την αύξηση της δωρεάς οργάνων, είτε από συγγενικά μας άτομα είτε από μεταθανάτιους δότες. Εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν υπάρχει η δυνατότητα για μεταμόσχευση, τότε θα πρέπει να προσφέρουμε σε όσους ασθενείς μπορούν κατ’ οίκων θεραπείες, όπως είναι η περιτοναϊκή κάθαρση, οι οποίες μπορούν να γίνονται με πιο ήπιο και φυσιολογικό τρόπο και προσφέρουν καλύτερη ποιότητα ζωής, καθώς επίσης και περισσότερη ανεξαρτησία και αυτονομία στους ασθενείς μας.
Ας ενώσουμε λοιπόν όλοι μαζί τις δυνάμεις μας και να δηλώσουμε βροντόφωνα ότι η χρόνια νεφρική νόσος σταματά εδώ. Ας αρχίσουμε την καταπολέμησή της μέσα από αυτά που μπορεί ο καθένας μας να κάνει και να προσφέρει.
Δρ Νίκος Μιτσίδης
Πρόεδρος ΝΕΚ